Wat een wreedheid op de Giezelbaarg

Vorige week donderdag 16 november begon ik een mooie wandeling, deze wandeling naar de Giezelbaarg wilde ik al een tijd doen. Nu kwam het er van. Toen ik in zuidelijke richting terugreed van Winschoten naar huis en weer het bordje Giezelbaarg zag staan sloeg ik af, al was ik dat tevoren niet van plan. Dat ik Sim onze hond bij me had gaf de doorslag, voor haar ook leuk!

Het begon zo...

Een prachtig pad door het landschap, een oude wal als het ware. Eeuwenoud, dat is te zien.

Ik had al e.e.a. gelezen over de Giezelbaarg, niet bepaald fijne dingen van lang geleden. Ik wist nog niet wat ik me voor moest stellen bij deze 'berg'. Toen ik dit hieronder in de verte zag dacht ik dat het wel een lichte verhoging in het landschap was, later bleek dat de berg een hoogte heeft van zo'n 2½ meter.

Toen ik er eenmaal recht tegenover stond zag ik een paadje naar de plek. Ook hing er een aankondiging aan een boom van even geleden.

De Geselberg of Geeselberg, op z'n Gronings de Giezelbaarg.

Je kunt er met je pet niet bij en toen ik er liep, op deze nu zo vredige plek, was het moeilijk voor te stellen wat een wreedheden hier ruim vierhonderd jaar geleden hebben plaatsgevonden zo tussen 1587 en 1597. Zelfs in je fantasie zal het nog niet zo erg zijn geweest als destijds in het echt.
Het liet me daarna ook niet makkelijk meer los, juist om die wreedheden. 

Niet ver van de Geselberg staat een bord met uitleg. Dit is wat er staat:

In het verleden stonden de bomen er niet en stond midden op de kale heuvel alleen een paal. Hieraan werd iemand vastgeketend om gegeseld te worden.

Op oude kaarten wordt dit gebied de Justitie Plaets van Wedde genoemd. Achter de Geselberg ligt de Burcht van Wedde. Vanaf de middeleeuwen tot 1811 werd daar rechtgesproken. Het gebied op en rond de Geselberg werd gebruikt voor de uitvoering van de straffen.

Lang werd gedacht dat de Geselberg een door mensenhanden opgeworpen grafheuvel is. Later heeft onderzoek uitgewezen dat het een natuurlijke heuvel is.

De Geselberg ligt op een 2,5 meter hoge zandrug, die zich nog 50 meter ten noorden en 50 meter ten zuiden van de Geselberg uitstrekt. Het noordelijke gedeelte is geëgaliseerd en nu een akker. Vroeger werd het de Galgenkamp genoemd. Hier werden de veroordeelden opgehangen en bleven hun lijken een tijd aan de galg hangen. Ook was er een rad aanwezig waarop de lijken van geëxecuteerden tentoongesteld werden en bleven liggen tot ze door weer en wind vergaan waren.

Dit werd gedaan ter afschrikking. Het tot "pulver (as) verbranden" van de restanten van de lijken gebeurde op het veld ernaast. Op de Geselberg zelf werden de lijfstraffen uitgevoerd. Zoals de naam al zegt geselen aan de geselpaal en brandmerken.

Het zuidelijke deel van de zandrug wordt nu als weide gebruikt.

Op dit stuk zijn vondsten gedaan die wijzen op nederzettingen uit de steen- en ijzertijd en een vroeg-middeleeuws grafveld met mogelijk een kleine nederzetting.

De Geselberg of Giezelbaarg in het Gronings, is het toneel geweest van spannende en huivering- wekkende zaken (zie het boek 'In de schaduw van de Geselberg'). Sommige verzonnen, zoals het verhaal dat er een geheime gang van de Wedderburcht naar de Geselberg loopt.

Lodewijk en Hendrik van Nassau vluchtten na de slag bij Heiligerlee in 1568 naar de Wedderburcht en via deze geheime gang verder naar Duitsland.

Andere verhalen zijn maar al te waar, zoals de gruwelijke, levende verbranding van 22 mannen en vrouwen op beschuldiging van hekserij zo tussen 1587 en 1597.

De Geselberg met de oude Galgenkamp is een archeologisch monument. Het is een bijzondere plek waar archeologie en cultuur verweven zijn met het landschap en de natuur.

***

Naast de berg staat dit gedenkteken:

Wanneer je HIER klikt komt je op een site met een heel goede beschrijving die wat uitgebreider vertelt over deze berg en deze tijd. 

Peinzend liep ik verder met Sim, de Geselberg achter ons latend. Toch zag ik de schoonheid van alles om me heen en schoot nog wat foto's met m'n telefoon.

Eerdaags weer een blogpost met het woord Giezelbaarg erin. Dan niet in trieste zin, maar juist iets moois. Althans dat vind ik :-)

Gon

Dag lieve koe onderweg 

Even kijken bij de oosterburen

Over de landelijke weggetjes met prachtige herfstkleuren even naar Duitsland. De dichtstbijzijnde plaats van betekenis qua winkelaanbod is dan zo'n kleine 20 km rijden. Hemelsbreed is de grens nog geen 10 km bij ons vandaan. Wanneer je met een niet al te volle tank van huis gaat en in Duitsland tankt, verdien je wel wat. Ook bepaalde boodschappen zijn in Duitsland wat goedkoper (en zelden duurder), dus het ritje kost je zo in elk geval niets, boodschappen moet je toch doen.

Wanneer je de grens net gepasseerd bent kun je gelijk je buik al vol eten in een schnitzelparadijs als je dat zou willen:

Even doorrijden, de Eems over en dan tot het bedrijventerrein. Hier bevinden zich een aantal grote winkels als sportzaken, grote kledingzaak, supermarkt, tuincentrum, keukenzaak, autobedrijven, bakkerij en meer.

Grote supermarkt

En wat schetst onze verbazing?... Aan beide flanken staat voor de supermarkt een Nederlandse snackkar en beide hadden constant klandizie.

De 'Puntzak Vlaamse Friet'

en

een Hollandse viskar

Wat boodschappen gedaan en tja, je komt er altijd toch weer met meer uit dan je aanvankelijk verwachtte. Geen overdreven dingen, nee wel dingen die je anders een week later gekocht zou hebben, maar die aantrekkelijk geprijsd waren. Jammer genoeg had deze grote supermarkt slechts een zeer beperkt aanbod biologische produkten.

Als je eenmaal van het bedrijventerrein af bent en de weg weer vervolgt, kom je in een klein wel gezellig dorpje uit.

Conclusie: leuk voor een enkel keertje, maar niet zoals sommigen hier om ons heen die heel veel tot nagenoeg alles in Duitsland kopen. Dat het zo heel veel goedkoper is vonden wij nogal 'meevallen'.

Bestemming voor de volgende keer...

In elk geval rijden we bij een volgende gelegenheid nog een kilometer of zes verder, dat belooft een leuke plaats te zijn, een wat grotere mooie plaats. Ook wat meer 'bio' meen ik. We zullen het zien...

Gon

Plat Grunnegs

De Groningse vlag

Moi!

In Zweden groetten we altijd met Hej, de j ook duidelijk uitgesproken.
Als je op straat iemand tegenkomt zeg je dat, tegen jong en oud. Deze groet kan je de hele dag gebruiken.
Hier zijn de mensen ook erg vriendelijk en praktisch iedereen groet dan ook, in dit geval met Moi.
Niet te verwarren met het Franse "moi" (ik, me, mij) en ook niet zo uitgesproken. Het Groningse Moi spreek je uit met de o als in het woord zon en de i spreek je een beetje uit als bij het Zweedse Hej, dus als een j.
In het begin even aan de aardige buurvrouw gevraagd of je het de hele dag door kan gebruiken en of het niet zoiets betekent als morgen, het afgekorte goedemorgen. Ja, het kan de hele dag gebruikt worden en betekent gewoon zoiets als hoi of hallo.

Wat ik hier afgelopen zomer met regelmaat als bijzonder heb ervaren is hoe, wanneer ik 's avonds laat de hond uitliet en er jongelui op de fiets naar bijvoorbeeld een feestje in het dorp waren geweest op vrijdag- of zaterdagavond en die in de verte luid pratend en lachend terugkwamen op weg naar huis, deze jongelui zich gedroegen tijdens het passeren. (Oei, dat was wel een heel lange zin 😃)
Vroeger elders in Nederland voelde ik me dan niet zo prettig, ik alleen met de hond en zij met een groepje en misschien wel aangeschoten.
Nu was ik verbaasd!
Niks geen geschreeuw, geen gegooi met lege flesjes, geen grote mond of stom grapje om indruk te maken op de rest. Nee! Ze groetten mij allemaal met Moi! Gewoon respectvol zeg maar. Mijn mond viel open. Dit gebeurde niet één keer, dit is heel gewoon, een verademing!

Hoi, goeiedag

Hoe is het? Alles goed?

Goed je te zien.

Lang geleden.

Ga zitten.

Heb je nog nieuws?

Plat Grunnegs oftewel het Gronings dialect.
Het Gronings is, in tegenstelling tot het Fries, geen officiële taal. Toch bestaan er kleine woorden- boeken en worden er cursussen Gronings gegeven. Peter en ik willen dat eigenlijk graag doen zo'n cursus Gronings, maar ja, hij ging vanwege te weinig belangstelling hier in het dorp helaas niet door. Maar onze namen staan genoteerd voor een cursus in de toekomst die wel doorgaat.
We zijn hier leuk opgenomen in de buurt en waren bij gezamenlijke bbq's en andere gelegenheden. Wanneer in de groep gesproken wordt merken we dat men ABN gaat spreken omdat wij er bij zijn. Wat zou het dan toch leuk zijn als we het redelijk goed zouden kunnen volgen en zij gewoon hun eigen taal blijven spreken als we er ook bij zijn.
Bovendien vind ik de naam ABN, Algemeen Beschaafd Nederlands, eigenlijk wel uit de hoogte. Waarom zou een streektaal niet beschaafd kunnen zijn??

Ook begrijp ik (van oorsprong 'westerling') niet goed waar al die vooroordelen in de rest van het land vandaan komen als 'stugge Groningers' en 'Friese stijfkoppen'. Ik merk er niets van. Ook niet bij de bevolking in het noorden van deze provincies die we in de loop der tijd wel ontmoet hebben of waar we zijdelings mee te maken hadden door werk of toeval. Stugge mensen en stijfkoppen zijn verspreid over heel Nederland wel te vinden.

Afijn, ik vind dat ik dit bericht ook niet te lang moet maken, ook al is er erg veel te vertellen over het Gronings dialect en de dialecten in Nederland. Nu het mijn interesse heeft, zal dit natuurlijk niet voor iedereen zo zijn.
Er valt van alles over te vinden op het internet, dus waarom zou ik dit hier allemaal laten zien.
Nog wel wetenswaardig is dat het Gronings komt uit de "familie" Nedersaksisch.
Het dialect heeft ook weer verschillende varianten, zie kaart hieronder.

Wij wonen in gebied 6, het Westerwolds.

Nedersaksisch dus, op deze blog wordt het duidelijk: klik maar HIER.

Het verklaart voor mij ook iets dat ik afgelopen zomer opmerkte toen ik bij Blokker stond te wachten bij de kassa. Voor mij was een Duitse toeriste aan de beurt, ze stelde een vraag in het Duits.
De kassière sprak gewoon in het Gronings tegen haar en de Duitse vrouw verstond haar, dat merkte ik aan alles. Er zijn hier in de wijde omgeving enkele bungalowparken en campings. Veel Duitsers van niet al te ver over de grens hebben hier zo'n woning.

Voor zover nu even over het 'Plat Grunnegs'. Ik kom er wel weer eens op terug in een ander onderwerp, bijvoorbeeld over muziek van hier...

Groutnes uut Grunn!

(Groeten uit Groningen)

Gon

Heerlijk wakker worden

Heeft het bij jullie ook al flink gevroren? Wel hier in het noordoosten van Nederland hadden we al drie nachten met temperaturen tussen -3 en -5° C. Dit gaf al mooie beelden van rijp op het land, op de daken en onze bevroren auto's. Gelukkig hoefden we niet vroeg op pad en dus  niet te krabben. 

Ook het dek over het kuilvoer van een boer verderop heeft een mooi wit laagje. Zodra de zon erop staat is het wit dat aan nachtvorst deed denken natuurlijk alweer weg.

Dit is tegenover het kuilvoer en daar is al niets wits meer te bespeuren. Deze  wandeling doen Sim en ik elke ochtend. Vier tot vijf keer per dag gaan we samen op pad en vijf keer een andere wandeling. Drie zijn er enigszins lang, de twee daar tussendoor minder lang.

Ja, dat is lekker wakker worden zo 's morgens.

Waar we 's middag wandelen... daar laat ik ook nog wel eens foto's van zien, want dit is een fantastisch mooie omgeving met veel stukjes natuur van bijv. Natuurmonumenten, maar ook andere.

Wij wonen hier in het gebied van de Aa en Hunze en wel in het  Dal van de Ruiten Aa.

Er zijn wel zo'n 35 wandelroutes. Tot mijn grote spijt gaat het langere afstand wandelen me de laatste tijd niet meer goed af, maar dan zoek ik de mooie plekjes op met de auto. Ik wandel dan gedoseerd, dus wat ik kan. Het is niet anders.

Er is nog iets waardoor het lekker wakker worden is 's morgens, want wat heb ik ze een tijd gemist! In het deel van Zweden waar we zo'n 10 jaar waren, komt de mus niet voor. Wel in het zuiden van Zweden. Daar in het hoge noorden van Zweden genoot ik weer van andere vogels, die je hier weer niet of nauwelijks ziet.

Aan de andere kant van de muur waar ons bed tegenaan staat staan struiken. Mooi vind ik ze niet echt. Ze hebben wat doorns (niet heel veel) en een soort van sierappels. Niet van die mooie kleine sierappeltjes, nee, vrij flinke groene, later gele, keiharde 'sierappels'. Nou ja 'sier', je kunt ze in elk geval niet eten, ook de vogels doen er later niets mee. Ik weet echt niet hoe deze struiken heten. 

De mussen vinden deze struiken geweldig. Het is een prachtige schuilplek, zelfs al is het blad er eerdaags af. Geen roofvogel zal het in z'n hoofd halen in deze struik te duiken. 

Gelukkig maar, heb in Zweden menig vogeltje gegrepen zien worden, of als ik het niet zag er de trieste resten (veren) van gevonden. 

De mussen zitten of in deze struiken (er staan er nog meer rond het huis) of in de dakgoten. Ik vind hun gekwebbel toch zo gezellig. Ben er ook zo blij mee omdat de mus in het algemeen het erg slecht doet in Nederland. Dat merk je ook in vergelijking met vroeger.

Een van de oorzaken zijn de nieuwbouwhuizen met meestal perfect op elkaar aansluitende dakpannen, zoals bijv. betonnen dakpannen. Ook op ons huis liggen ze, ook al is het geen nieuwbouwhuis. Vroeger zat er een rieten kap op het huis. 

Schijnbaar vinden ze in de omgeving toch broedgelegenheden. Ik wil daar ook graag m'n steentje aan bijdragen. Nestkastjes kopen. Een mus broedt in kolonies en nu verkopen ze daarvoor speciale broedhuisjes waar er drie in kunnen broeden! Kijk maar eens op internet.

Ik vond ook een artikel over mussen en wat we zelf allemaal kunnen doen om het hen naar de zin te maken op de site van het IVN afdeling Aa en Hunze. Je vindt het artikel HIER (klik).

Eén ding hebben we al goed gedaan, we plaatsten helemaal achterin de tuin een klein schuurtje voor de kruiwagen en het tuingereedschap. Daar hebben we oude dakpannen op gelegd en ik kan je verzekeren dat die niet zo perfect aansluiten. Ze kunnen er ook onder komen via de windveren. Dus wie weet!

Gon